شیخ بهایی

این بزرگمرد یکی از دانشمندان مشهور دوره صفویه بود که در سال ۹۵۳ ه.ق ۱۵۴۶ میلادی در شهر بعلبک لبنان متولد  شد و در منطقه جبل عامل در ناحیه شام و سوریه در روستایی به نام “جبع” یا “جباع” می زیسته است.

وی از سن ۶ سالگی نزد پدرش حسین بن عبدالصمد که از فقها و علمای شیعه و از مریدان شیخ زین الدین (شهید ثانی) بود، خواندن و نوشتن آموخت. به علت فشارهای سیاسی دولت عثمانی پدرش به ایران آمد و به آیین ایر انی پرورش یافت و زبان فارسی آموخت.پس از اتمام تحصیلاتش، شیخ الاسلام اصفهان شد. چون در سال ۹۹۱ هجری قمری به قصد حج راه افتاد، به بسیاری از سرزمینهای اسلامی از جمله  عراق، شام و مصر رفت و پس از ۴ سال در حالی که حالت درویشی یافته بود، به ایران بازگشت.

وی در علوم فلسفه، منطق، هیات و ریاضیات تبحر داشت، مجموعه تألیفاتی که از او بر جای مانده در حدود ۸۸ کتاب و رساله است. وی در سال ۱۰۳۱ ه.ق در اصفهان درگذشت و بنا بر وصیت خودش  جنازه او را به مشهد بردند و در جوار مرقد مطهر حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام جنب موزه  آستان قدس دفن کردند.

از او مجموعه ای از قطعات نثر،‌مثنویات ،‌رباعیات و غزلیات به جای مانده است. از کتاب های او مشرق الشمس در زمینه الهیات ، اکسیر السعادتین در فقه و حدیث، زبده در اصول فقه، جامعه عباسی شامل فتواهایش در احکام فقه شیعه ،‌فوایدالبیان در نحو و خلاصه الحساب (به عربی) در حساب و هندسه و جبر و مقابله می توان نام برد.

از جمله کارهای علمی که به او نسبت می دهند طرح ریزی کاریز نجف آباد اصفهان است که به نام قنات زرین کمر، یکی از بزرگترین کاریزهای ایران است و از مظهر قنات تا انتهای آبخور آن  ۹ فرسنگ است و به ۱۱ جوی بسیار بزرگ تقسیم می شود.دیگر از کارهای وی، تعیین سمت قبله مسجد امام به مقیاس چهل درجه انحراف غربی از نقطه جنوب و خاتمه دادن به یک سلسله اختلاف نظر بود که مفتیان ابتدای عهد صفوی راجع به تشخیص قبله عراقین در مدت یک قرن و نیم اختلاف داشته اند.

یکی دیگر از کارهای شگفت که به او نسبت می دهند، ساختمان گلخن گرمابه ای که هنوز در اصفهان مانده و به حمام شیخ معروف است و آن حمام در میان مسجد جامع و هارونیه در بازار کهنه نزدیک بقعه معروف به درب امام واقع است و مردم اصفهان از دیر باز همواره عقیده داشته اند که گلخن آن گرمابه را چنان ساخته که با شمعی گرم می شد و در زیر پاتیل گلخن فضای تهی تعبیه کرده و شمعی افروخته در میان آن گذاشته و آن فضا را بسته بود و شمع تا مدتهای مدید همچنان می سوخت و آب حمام بدان وسیله گرم می شد و خود گفته بود که اگر روزی آن فضا را بشکافند، شمع خاموش خواهد شد و گلخن از کار می افتد و چون پس از مدتی به تعمیر گرمابه پرداختند و آن محوطه را شکافتند، فوراً شمع خاموش شد و دیگر از آن پس نتوانستند بسازند. همچنین طراحی منار جنبان اصفهان که هم اکنون نیز پا برجاست به او نسبت داده می شود.

حتما متوجه شدید که این مرد کبیر ، بهاءالدین محمد عاملی مشهور به شیخ بهایی بود.یادش گرامی وروانش شاد باد.

منبع : http://raianameh.persianblog.com/