ویتامین ها

ویتامین‌ها ترکیبات آلی هستند که به مقدار خیلی جزئی برای متابولیسم مواد غذایی و اعمال حیاتی بدن و رشد و نمو و تندرستی ضرورت دارند. تغذیه ناقص و رژیم غذایی نامناسب سبب کمبود یا فقدان یک یا چند ویتامین می‌شود و به بیماریهای مختلف مانند بری بری و پلاگر می‌‌انجامد. ویتامینها سبب تسهیل دگرگشت (سوخت و ساز بدن)، اسیدهای آمینه، چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها می‌شوند و رشد و نمو و ترمیم سلولهای بدن را میسر می‌‌سازند. برخی از ویتامینها سبب جذب مواد غذایی در روده می‌شوند و بعضی نیز به عنوان کاتالیزور عمل می‌کنند. عمل آنها بر روی بافتهای اپی تلیال و همچنین استخوان بوده و در مجموع هر کدام از آنها از بروز یک عارضه جلوگیری می‌کند. فونک نام Vitalamine، یعنی آمینی که حیاتی بوده و برای ادامه زندگی ضرورت دارد، را به موادی که سبب بهبود بیماری بری بری می‌‌شد و از گروه آمین بوده اطلاق کرد. پس از آنکه معلوم شد بسیاری از ویتامینها از گروه آمین نیستند حرف e از آخر واژه ویتامین حذف و واژه Vitamin مورد قبول واقع شد.
ویتامینها را به دو دسته مهم، شامل ویتامینهای محلول در آب و ویتامینهای محلول در چربی، تقسیم کرده اند. ویتامین E، ویتامین K، ویتامین D، ویتامین A را نیز محلول در چربی و ویتامین C و ویتامینهای گروه B را محلول در آب دانسته اند.
علاوه بر مواد معدنی، ویتامینها نیز مورد نیاز بدن هستند؛ زیرا بدون حضور آنها در غذا، سلامتی و تعادل اعضای بدن ناپایدار می‌شود و در اعمال حیاتی اختلالاتی ایجاد می‌گردد و عوارضی بروز می‌کند که گاه منجر به مرگ می‌شود. ویتامین‌ها سوخت و ساز بدن را تنظیم می‌کنند و تنها کمبود یک ویتامین می‌تواند، تمام بدن انسان را به مخاطره اندازد. خوب است بدانید که بیشتر ویتامینها از منابع اصلی طبیعی استخراج می‌شوند.

مقدار مصرف ویتامین‌ها
گرچه هر ویتامینی به مقدار بسیار اندکی برای رفع نیاز بدن کافی است، ولی باید گفت که نگرانی مردم از کمبود ویتامین، چندان هم بی‌پایه نیست. غذایی که می‌خوریم اگر متنوع باشد، ویتامین‌های ضروری را خود به خود به بدنمان می‌رساند (گویا فقط به استثنای ویتامین د)؛ اما اشکال این است که بسیاری از مردم در انتخاب خوراک خود، عاقلانه رفتار نمی‌کنند؛ یعنی رعایت نمی‌کنند که غذایشان متنوع باشد. همچنین از غذاهای اساسی و مهمی که ویتامین‌ها را برایشان تأمین کند، غافلند. به چنین افرادی باید مقداری ویتامین اضافی بخورانیم تا جبران کمبودشان بشود. بسیاری از ویتامین‌ها قابل ذخیره شدن در بدن نیستند؛ از این‌رو می‌توان گفت که بدن ویتامین‌های افزون‌ بر نیاز خود را به راحتی دفع می‌کند. با این وصف اگر بخواهیم پیوسته یک یا چند ویتامین خاص را به افراط وارد بدن بکنیم، کاری زیان‌بخش خواهد بود. این گفته به ویژه درباره ویتامین آ و ویتامین د کاملاً صحت دارد. پس نباید دایما از کپسول یا شربت ویتامین آ و ویتامین د استفاده کرد. چه غذاهایی چه ویتامین‌هایی را فراهم می‌آورند؟ اکنون نگاهی سریع به خواص ویتامین‌ها و غذاهایی که آن‌ها را برایمان تأمین می‌کنند، خواهیم افکند. ویتامین «آ» برای سلامت چشم، پوست، دندان و استخوان‌ها مفید است. آن را می‌توان از تره‌بار سبز و برگ‌دار، تره‌بار زرد، میوه‌ها، تخم‌مرغ، جگر و کره به‌دست آورد. ویتامین «ب ـ ۱» برای دستگاه گوارش و اعصاب مفید است و مانع پیدایش برخی بیماری‌ها می‌شود. آن را در نان کامل، جبوبات و جگر خواهید یافت. ویتامین «ب ـ ۲» در شیر، تخم‌مرغ، سبزیجات و گوشت بی‌چربی یافت می‌شود. ویتامین «ث» مدد بخش بافت‌ها، استخوان‌ها و دندان‌هاست و در میوه‌های ترش، گوجه‌فرنگی و کدوی خام وجود دارد.

عوارض کمبود ویتامین
عوارض مربوط به کمبود ویتامین ها را در بدن میتوان به درجات و مراحل مختلف زیر تقسیم کرد.
مرحله نخست: بدن سعی می کند از ویتامین هایی که قبلا ذخیره کرده استفاده کند. در این مرحله هنوز ویتامین در خون موجود می باشد.
مرحله دوم: ویتامین های ذخیره شده کاملا مصرف شده و از بین رفته اند طوری که کاهش ویتامین در خون و ادرار مشخص می شود.
مرحله سوم: کم کم – کاهش بنیه ذهنی وجسمی – بی اشتهایی و خستگی پدیدار شده و همچنین امکان بیماری های غفونی افزایش پیدا می کند.
مرحله چهارم: نخستین تغییرات روحی وروانی پدیدار می شوند.
مرحله پنجم: بعضی ازنشانه های کمبود ویتامین، مثل بیماری شب کوری بروز می کند. غالبا این بیماری ها ناشی از کمبود چندین ویتامین می باشند. در این مرحله هنوز بیماری های ناشی از کمبود ویتامین، با رساندن ویتامین های لازم به بدن قابل درمان می باشند.
مرحله ششم: کمبود ویتامین ها بحدیست که بیماری های ناگواری را با خود به همراه می آورد. برخی از این بیماری ها- خطرناک و غیر قابل بهبود می باشند.

ویتامین های مفید برای هر بیماری
o ترمیم زخم ها: ویتامین های B2,B5,C,A,D
o بهبود سریع زخم ها: ویتامین های گروه B و ویتامین های C,A,F
o بهبود سریع زخم هایی که دیر خوب می شوند: ویتامینB5
o دردهای عصبی دندان: ویتامین B1,B6,B12
o بی اشتهایی: ویتامین های B1,B2,B6,B10,B11,C,A,D (جوانه غلات اکثر این ویتامین ها را داراست لذا از جوانه گندم جهت رفع بی اشتهایی استفاده کنید.)
o یبوست: ویتامین های B1,B2,B3,B6,C,A,D,K که در جوانه گندم فراوانند.
o زخم معده: ویتامین های B1,B3,B5,C,A,D,E,K
o کاهش کلسترول: ویتامین (کولین),J (ایندوزیتول),I (روتین), B1,B2,B3,A,E,P
o کاهش چربی خون: ویتامینهای B13,(اسیداوروتیک)،B15(اسیدپنگامیک)، A،E، P(روتین)،I،J،M(استیگماسترول)

ویتامین C

اسید اسکوربیک یا ویتامین C یکی از محبوب‌ترین و مشهورترین داروهایی است که افراد سالم و بیمار هر دو به یک اندازه از مصرف آن لذت می‌برند.
ویتامین C در گروه ویتامین‌ها قرار دارد و به شکل قرص‌های ۱۰۰ و ۲۵۰ میلی‌گرمی و قرص جوشان ۱۰۰۰ میلی‌گرمی، پودر ۵۰۰ میلی‌گرمی و آمپول ۵۰۰ میلی‌گرمی در داروخانه‌های کشور موجود است. اما قرص جوشان آن به ویژه در فصول سرد سال طرفدار بیشتری پیدا می‌کند.
ویتامین C، ویتامین محلول در آب است که از اجزای ضروری برای ساخت و نگهداری کلاژن و بافت محیطی بین سلولی است. مصرف این دارو سبب تقویت دستگاه ایمنی و افزایش سرعت بهبود زخم می‌شود، همچنین از تشکیل نیتروزآمین‌ها و نیتروز اوره‌های سرطان‌زا جلوگیری می‌کند.
موارد مصرف ویتامین C در پیشگیری و درمان بیماری اسکوروی، کمک به درمان سوختگی‌های شدید، بهبود شکستگی یا زخم بیماری‌های مزمن است.
میزان مصرف این دارو بر اساس نوع بیماری تعیین می‌شود. به‌طور مثال، در درمان بیماری اسکوروی روزانه ۱۰۰ میلی گرم تا ۲ گرم از راه خوراکی یا تزریقی مصرف می‌شود یا در سوختگی‌های شدید روزانه ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌گرم به وسیله پزشکان توصیه می‌شود.
اسیداسکوربیک نیز مانند داروهای دیگر عوارضی از خود نشان می‌دهد که اغلب دستگاه عصبی، پوست، گوارش و ادراری را درگیر می‌کند. شایع‌ترین این علایم شامل سرگیجه، درد در محل تزریق، اسهال، سوزش سردل، افزایش دفع ادرار یا تخریب دندان‌ها با مصرف طولانی مدت قرص‌های جویدنی است.
افراد دچار کمبود آنزیم G6PD باید از مصرف زیاد این دارو بپرهیزند زیرا احتمال بروز کم‌خونی در این افراد با مصرف اسیداسکوربیک محتمل است.
ویتامین C تزریقی در معرض نور به تدریج تیره می‌شود اما تغییر رنگ جزیی تاثیری در اثر درمانی آن ندارد.
ویتامین C تزریقی را می‌توان به صورت رقیق شده یا رقیق نشده استفاده کرد.
از محلول خوراکی ویتامین C می‌توان همراه غذا استفاده کرد.
قرص‌های جوشان این ویتامین را باید در یک لیوان‌ آب حل و بلافاصله مصرف کرد.
ویتامین C را در ظروف غیرفلزی مقاوم در برابر هوا، دور از حرارت و نور خورشید در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید.
مصرف زیاد این دارو در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. همچنین سیگاری‌ها و افرادی که قرص ضدبارداری مصرف می‌کنند، نیاز به مصرف ویتامین بیشتری به صورت مکمل دارند.
درباره این ویتامین، مهم‌ترین توصیه‌ای که‌ به خانواده‌ها گفته می‌شود، این است که برای تامین ویتامین C لازم به منابع غذایی طبیعی توجه بیشتری نشان دهند تا دارو.