ویتامین ها

ویتامین‌ها ترکیبات آلی هستند که به مقدار خیلی جزئی برای متابولیسم مواد غذایی و اعمال حیاتی بدن و رشد و نمو و تندرستی ضرورت دارند. تغذیه ناقص و رژیم غذایی نامناسب سبب کمبود یا فقدان یک یا چند ویتامین می‌شود و به بیماریهای مختلف مانند بری بری و پلاگر می‌‌انجامد. ویتامینها سبب تسهیل دگرگشت (سوخت و ساز بدن)، اسیدهای آمینه، چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها می‌شوند و رشد و نمو و ترمیم سلولهای بدن را میسر می‌‌سازند. برخی از ویتامینها سبب جذب مواد غذایی در روده می‌شوند و بعضی نیز به عنوان کاتالیزور عمل می‌کنند. عمل آنها بر روی بافتهای اپی تلیال و همچنین استخوان بوده و در مجموع هر کدام از آنها از بروز یک عارضه جلوگیری می‌کند. فونک نام Vitalamine، یعنی آمینی که حیاتی بوده و برای ادامه زندگی ضرورت دارد، را به موادی که سبب بهبود بیماری بری بری می‌‌شد و از گروه آمین بوده اطلاق کرد. پس از آنکه معلوم شد بسیاری از ویتامینها از گروه آمین نیستند حرف e از آخر واژه ویتامین حذف و واژه Vitamin مورد قبول واقع شد.
ویتامینها را به دو دسته مهم، شامل ویتامینهای محلول در آب و ویتامینهای محلول در چربی، تقسیم کرده اند. ویتامین E، ویتامین K، ویتامین D، ویتامین A را نیز محلول در چربی و ویتامین C و ویتامینهای گروه B را محلول در آب دانسته اند.
علاوه بر مواد معدنی، ویتامینها نیز مورد نیاز بدن هستند؛ زیرا بدون حضور آنها در غذا، سلامتی و تعادل اعضای بدن ناپایدار می‌شود و در اعمال حیاتی اختلالاتی ایجاد می‌گردد و عوارضی بروز می‌کند که گاه منجر به مرگ می‌شود. ویتامین‌ها سوخت و ساز بدن را تنظیم می‌کنند و تنها کمبود یک ویتامین می‌تواند، تمام بدن انسان را به مخاطره اندازد. خوب است بدانید که بیشتر ویتامینها از منابع اصلی طبیعی استخراج می‌شوند.

مقدار مصرف ویتامین‌ها
گرچه هر ویتامینی به مقدار بسیار اندکی برای رفع نیاز بدن کافی است، ولی باید گفت که نگرانی مردم از کمبود ویتامین، چندان هم بی‌پایه نیست. غذایی که می‌خوریم اگر متنوع باشد، ویتامین‌های ضروری را خود به خود به بدنمان می‌رساند (گویا فقط به استثنای ویتامین د)؛ اما اشکال این است که بسیاری از مردم در انتخاب خوراک خود، عاقلانه رفتار نمی‌کنند؛ یعنی رعایت نمی‌کنند که غذایشان متنوع باشد. همچنین از غذاهای اساسی و مهمی که ویتامین‌ها را برایشان تأمین کند، غافلند. به چنین افرادی باید مقداری ویتامین اضافی بخورانیم تا جبران کمبودشان بشود. بسیاری از ویتامین‌ها قابل ذخیره شدن در بدن نیستند؛ از این‌رو می‌توان گفت که بدن ویتامین‌های افزون‌ بر نیاز خود را به راحتی دفع می‌کند. با این وصف اگر بخواهیم پیوسته یک یا چند ویتامین خاص را به افراط وارد بدن بکنیم، کاری زیان‌بخش خواهد بود. این گفته به ویژه درباره ویتامین آ و ویتامین د کاملاً صحت دارد. پس نباید دایما از کپسول یا شربت ویتامین آ و ویتامین د استفاده کرد. چه غذاهایی چه ویتامین‌هایی را فراهم می‌آورند؟ اکنون نگاهی سریع به خواص ویتامین‌ها و غذاهایی که آن‌ها را برایمان تأمین می‌کنند، خواهیم افکند. ویتامین «آ» برای سلامت چشم، پوست، دندان و استخوان‌ها مفید است. آن را می‌توان از تره‌بار سبز و برگ‌دار، تره‌بار زرد، میوه‌ها، تخم‌مرغ، جگر و کره به‌دست آورد. ویتامین «ب ـ 1» برای دستگاه گوارش و اعصاب مفید است و مانع پیدایش برخی بیماری‌ها می‌شود. آن را در نان کامل، جبوبات و جگر خواهید یافت. ویتامین «ب ـ 2» در شیر، تخم‌مرغ، سبزیجات و گوشت بی‌چربی یافت می‌شود. ویتامین «ث» مدد بخش بافت‌ها، استخوان‌ها و دندان‌هاست و در میوه‌های ترش، گوجه‌فرنگی و کدوی خام وجود دارد.

عوارض کمبود ویتامین
عوارض مربوط به کمبود ویتامین ها را در بدن میتوان به درجات و مراحل مختلف زیر تقسیم کرد.
مرحله نخست: بدن سعی می کند از ویتامین هایی که قبلا ذخیره کرده استفاده کند. در این مرحله هنوز ویتامین در خون موجود می باشد.
مرحله دوم: ویتامین های ذخیره شده کاملا مصرف شده و از بین رفته اند طوری که کاهش ویتامین در خون و ادرار مشخص می شود.
مرحله سوم: کم کم – کاهش بنیه ذهنی وجسمی – بی اشتهایی و خستگی پدیدار شده و همچنین امکان بیماری های غفونی افزایش پیدا می کند.
مرحله چهارم: نخستین تغییرات روحی وروانی پدیدار می شوند.
مرحله پنجم: بعضی ازنشانه های کمبود ویتامین، مثل بیماری شب کوری بروز می کند. غالبا این بیماری ها ناشی از کمبود چندین ویتامین می باشند. در این مرحله هنوز بیماری های ناشی از کمبود ویتامین، با رساندن ویتامین های لازم به بدن قابل درمان می باشند.
مرحله ششم: کمبود ویتامین ها بحدیست که بیماری های ناگواری را با خود به همراه می آورد. برخی از این بیماری ها- خطرناک و غیر قابل بهبود می باشند.

ویتامین های مفید برای هر بیماری
o ترمیم زخم ها: ویتامین های B2,B5,C,A,D
o بهبود سریع زخم ها: ویتامین های گروه B و ویتامین های C,A,F
o بهبود سریع زخم هایی که دیر خوب می شوند: ویتامینB5
o دردهای عصبی دندان: ویتامین B1,B6,B12
o بی اشتهایی: ویتامین های B1,B2,B6,B10,B11,C,A,D (جوانه غلات اکثر این ویتامین ها را داراست لذا از جوانه گندم جهت رفع بی اشتهایی استفاده کنید.)
o یبوست: ویتامین های B1,B2,B3,B6,C,A,D,K که در جوانه گندم فراوانند.
o زخم معده: ویتامین های B1,B3,B5,C,A,D,E,K
o کاهش کلسترول: ویتامین (کولین),J (ایندوزیتول),I (روتین), B1,B2,B3,A,E,P
o کاهش چربی خون: ویتامینهای B13,(اسیداوروتیک)،B15(اسیدپنگامیک)، A،E، P(روتین)،I،J،M(استیگماسترول)

ويتامين C

اسيد اسکوربيک يا ويتامين C يکي از محبوب‌ترين و مشهورترين داروهايي است که افراد سالم و بيمار هر دو به يک اندازه از مصرف آن لذت مي‌برند.
ويتامين C در گروه ويتامين‌ها قرار دارد و به شکل قرص‌هاي 100 و 250 ميلي‌گرمي و قرص جوشان 1000 ميلي‌گرمي، پودر 500 ميلي‌گرمي و آمپول 500 ميلي‌گرمي در داروخانه‌هاي کشور موجود است. اما قرص جوشان آن به ويژه در فصول سرد سال طرفدار بيشتري پيدا مي‌کند.
ويتامين C، ويتامين محلول در آب است که از اجزاي ضروري براي ساخت و نگهداري کلاژن و بافت محيطي بين سلولي است. مصرف اين دارو سبب تقويت دستگاه ايمني و افزايش سرعت بهبود زخم مي‌شود، همچنين از تشکيل نيتروزآمين‌ها و نيتروز اوره‌هاي سرطان‌زا جلوگيري مي‌کند.
موارد مصرف ويتامين C در پيشگيري و درمان بيماري اسکوروي، کمک به درمان سوختگي‌هاي شديد، بهبود شکستگي يا زخم بيماري‌هاي مزمن است.
ميزان مصرف اين دارو بر اساس نوع بيماري تعيين مي‌شود. به‌طور مثال، در درمان بيماري اسکوروي روزانه 100 ميلي گرم تا 2 گرم از راه خوراکي يا تزريقي مصرف مي‌شود يا در سوختگي‌هاي شديد روزانه 200 تا 500 ميلي‌گرم به وسيله پزشکان توصيه مي‌شود.
اسيداسکوربيک نيز مانند داروهاي ديگر عوارضي از خود نشان مي‌دهد که اغلب دستگاه عصبي، پوست، گوارش و ادراري را درگير مي‌کند. شايع‌ترين اين علايم شامل سرگيجه، درد در محل تزريق، اسهال، سوزش سردل، افزايش دفع ادرار يا تخريب دندان‌ها با مصرف طولاني مدت قرص‌هاي جويدني است.
افراد دچار کمبود آنزيم G6PD بايد از مصرف زياد اين دارو بپرهيزند زيرا احتمال بروز کم‌خوني در اين افراد با مصرف اسيداسکوربيک محتمل است.
ويتامين C تزريقي در معرض نور به تدريج تيره مي‌شود اما تغيير رنگ جزيي تاثيري در اثر درماني آن ندارد.
ويتامين C تزريقي را مي‌توان به صورت رقيق شده يا رقيق نشده استفاده کرد.
از محلول خوراکي ويتامين C مي‌توان همراه غذا استفاده کرد.
قرص‌هاي جوشان اين ويتامين را بايد در يک ليوان‌ آب حل و بلافاصله مصرف کرد.
ويتامين C را در ظروف غيرفلزي مقاوم در برابر هوا، دور از حرارت و نور خورشيد در دماي 15 تا 30 درجه سانتي‌گراد نگهداري کنيد.
مصرف زياد اين دارو در دوران بارداري توصيه نمي‌شود. همچنين سيگاري‌ها و افرادي که قرص ضدبارداري مصرف مي‌کنند، نياز به مصرف ويتامين بيشتري به صورت مکمل دارند.
درباره اين ويتامين، مهم‌ترين توصيه‌اي که‌ به خانواده‌ها گفته مي‌شود، اين است که براي تامين ويتامين C لازم به منابع غذايي طبيعي توجه بيشتري نشان دهند تا دارو.